RODO

Projekt pilotażowy dla DDPS, DPS I MCIK – edycja na rok 2022
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje zdrowie jako stan pełnego, dobrego samopoczucia, dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, przy czym jednostki lub grupy muszą mieć możliwość określania i realizowania swoich dążeń, zaspokajania potrzeb, a także zmiany środowiska bądź radzenia sobie z nim.
Otaczający nas świat jest w fazie bardzo szybkich przemian i nieustannego dynamicznego postępu. Wszechobecne zmiany powodują wzrost tempa życia, zarówno pozytywnie, jak i negatywnie, oraz wpływają na jego jakość. Postęp stawia społeczeństwo przed koniecznością dostosowania się do zmian, a to powoduje poczucie zagubienia jednostek, wywołuje chroniczny stres i negatywne emocje. W poszukiwaniu sposobu ich neutralizacji coraz więcej ludzkich zachowań jest nieprawidłowych, przymusowych, co powoduje problemy związane z angażowaniem się w różnego rodzaju czynności oraz sięganie po różnego rodzaju substancje i używki.
Aby bezpiecznie funkcjonować każdy człowiek potrzebuje wiedzy i umiejętności pozwalających rozwijać i kształtować kompetencje życiowe. Wiedza ta jest istotna również z punktu widzenia profilaktyki dotyczącej uzależnień. Profilaktyka, bowiem to proces wspierania człowieka w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia, poprzez zapewnienie pomocy w radzeniu sobie z trudnościami i stresującymi warunkami życia. Miejskie placówki pomocy społecznej oferują mieszkańcom Poznania w podeszłym wieku wiele usług wspierających funkcjonowanie oraz zabezpieczających potrzeby życiowe. W Domach Dziennego Pobytu oraz Domach Pomocy Społecznej najstarsi mieszkańcy Poznania często funkcjonują w sposób analogiczny lub też zbliżony do dotychczasowych warunków życia w środowisku zamieszkania. Podobnie funkcjonuje Miejskie Centrum Interwencji Kryzysowej. Oznacza to, że jeżeli mieszkańcy wcześniej mieli złe nawyki z powodu nadużywania alkoholu czy też innych substancji odurzających, to tendencje te i zwyczaje nie zniknęły z chwilą zamieszkania czy też pobytu w innych warunkach, a zmieniło się jedynie miejsce i otoczenie. Istniejące problemy uzależnień nie tylko nie znikają, ale przyjmują często większe natężenie. Aby sprostać wyzwaniom w zakresie oddziaływań zapobiegawczych jak i terapeutycznych, konieczne jest prowadzenie działań zarówno w odniesieniu do mieszkańców, podopiecznych placówek oraz kadry zatrudnionej w tych podmiotach. Przekazanie właściwej wiedzy na temat uzależnień i zdrowia odbiorcom projektu umożliwi wdrożenie efektywnej profilaktyki zachowań ryzykownych związanych z nadużywaniem alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych.

Projekt stanowi przedsięwzięcie Miasta Poznania w zakresie realizacji następujących kierunków działań określonych w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2021-2025 (NPZ):
Cel operacyjny nr 2: Profilaktyka uzależnień
Cel operacyjny nr 3: Promocję zdrowia psychicznego
Cel operacyjny nr 5: Wyzwania demograficzne
Zgodnie z art. 3 i art. 4 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz. U. z 2021 r. poz. 183 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”, podkreślają znaczenie konieczności zapewnienia spójności działań w zakresie NPZ realizowanych przez organy władzy publicznej i współpracujące z nimi podmioty. Cele operacyjne i zadania służące realizacji celów operacyjnych określone w NPZ muszą wspólnie przyczyniać się do ograniczania społecznych nierówności w zdrowiu, a także powinny być realizowane w sposób powiązany, przeciwdziałając więcej niż jednemu zagrożeniu jednocześnie, w szczególności w obszarach, w których istnieją naukowe dowody zależności między zagrożeniami lub czynnikami ryzyka i czynnikami chroniącymi. Cele będą realizowane z uwzględnieniem konieczności zapewnienia dostępności, zgodnie z koncepcją uniwersalnego projektowania, określoną w art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217), oraz potrzebami osób z różnymi niepełnosprawnościami i osób ze szczególnymi potrzebami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1062 ze zm.).

Cel operacyjny nr 2:
Zadanie nr 1: Edukacja zdrowotna i profilaktyka uzależnień (uniwersalna, selektywna, wskazująca) realizowana zgodnie z wynikami badań naukowych (w tym epidemiologicznych) oraz dobrą praktyką w dziedzinie przeciwdziałania uzależnieniom.
Zadanie nr 3: Edukacja kadr (w tym szkolenia) uczestniczących w realizacji zadań z zakresu profilaktyki uzależnień.
Zadanie nr 6: Zwiększenie dostępności i podniesienie jakości specjalistycznej pomocy dla osób doznających przemocy w rodzinie.
Zadanie nr 7: Redukcja szkód, leczenie, rehabilitacji i reintegracja społeczna osób uzależnionych i ich bliskich.

Cel operacyjny nr 3:
promocja zdrowia psychicznego
Zadanie nr 1: Realizacja projektów i programów edukacyjnych, wychowawczych, interwencyjnych oraz profilaktycznych opartych na podstawach naukowych, w tym programów profilaktyki uniwersalnej, wskazującej i selektywnej.
zapobieganie zachowaniom samobójczym
Zadanie nr 4: Zapewnienie dostępu do pomocy w kryzysie psychicznym przez dostęp do konsultacji za pośrednictwem narzędzi teleinformatycznych (w tym telefonów wsparcia i zaufania, poradnie internetowe, infolinie i linie wsparcia) dostosowanej do potrzeb osób w różnym wieku.

Cel operacyjny nr 5:
Zadanie nr 3: Wspieranie aktywności społecznej seniorów oraz poprawa związanej ze zdrowiem jakości życia osób starszych.
Zadanie nr 8: Edukacja opiekunów nieformalnych osób starszych na temat chorób związanych z wiekiem oraz zasad właściwej opieki nad tymi osobami.
Są to działania profilaktyczne adresowane do jednostek lub grup, które ze względu na swoją sytuację społeczną, rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są narażone na większe od przeciętnego ryzyko wystąpienia problemów wynikających z osiągniętego wieku, stanu zdrowia, stosowania substancji psychoaktywnych, uzależnień behawioralnych lub innych zaburzeń zdrowia psychicznego. Działania z tego poziomu profilaktyki są podejmowane ze względu na sam fakt przynależności do takiej grupy, czyli np. bycie seniorem równocześnie rodzicem/dziadkiem osoby uzależnionej od alkoholu, narkotyków a nie ze względu na występowanie zaburzeń lub problemów psychicznych u takich seniorów. Profilaktyka selektywna jest więc przede wszystkim działaniem uprzedzającym, a nie naprawczym. Przykładem profilaktyki selektywnej są działania edukacyjne, opiekuńcze i rozwojowe podejmowane wobec seniorów mających w rodzinie osoby z problemem alkoholowym .
Niniejszy projekt powstał z inicjatywy realizatorów Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii przyjętego do realizacji Uchwałą Rady Miasta Poznania. Opracowując koncepcję stworzenia projektu kierowano się potrzebą zapewnienia jego interdyscyplinarności tzn. spójnych działań różnych systemów i branż w zakresie profilaktyki i edukacji skierowanej do osób starszych.
Przyjęto założenie, że grupę docelową projektu będą stanowili seniorzy, mieszkańcy Poznania, mieszkańcy Domów Pomocy Społecznej w Poznaniu, Dziennych Domów Pomocy, wśród których będą seniorzy kwalifikujący się zarówno do działań z obszaru profilaktyki selektywnej oraz profilaktyki uniwersalnej. Jednym z ważnych aspektów projektowanych działań jest również uwzględnienie uczestnictwa wszystkich seniorów przebywających na terenie m. Poznania bez różnicowania indywidualnych kosztów udziału uczestników oraz kosztów ponoszonych przez realizatorów. Przyjęte rozwiązanie jest zgodne z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dot. alkoholu i nierówności w zakresie ograniczania dysproporcji w dostępie do dóbr kulturowych, środowiskowych i edukacyjnych osób, u których dostęp ten może być ograniczony z powodu szkód spowodowanych spożyciem alkoholu .
W projekcie uwzględniono również osoby przebywające w Miejskim Centrum Interwencji Kryzysowej oraz pracowników zatrudnionych w tej placówce. Szczególny charakter prowadzonych w tej placówce działań sprawia, że zachowania ryzykowne oraz zagrożenia dla osób wymagających wsparcia i interwencji obarczone są wysokim natężeniem problemów uzależnień, na tle których dochodzi do działań interwencyjnych i specjalistycznej pomocy w kryzysie. Czynniki te mają również bezpośredni wpływ zdrowotny zarówno na osoby przebywające w placówce jak i osoby zatrudnione w tej placówce.

Realizacja projektu.
Projekt składa się z trzech, niezależnych od siebie części:
1. Specjalistyczne prelekcje, szkolenia oraz wydarzenia edukacyjne i warsztaty dla mieszkańców Domów Pomocy Społecznej, uczestników zajęć w Dziennych Domach Pomocy Społecznej oraz osób przebywających w Miejskim Centrum Interwencji Kryzysowej
2. Specjalistyczne prelekcje, szkolenia oraz wydarzenia edukacyjne i warsztaty dla pracowników Domów Pomocy Społecznej, uczestników zajęć w Dziennych Domach Pomocy Społecznej oraz osób przebywających w Miejskim Centrum Interwencji Kryzysowej
3. Wydarzenia prozdrowotne dla mieszkańców oraz osób zaangażowanych w udzielanie usług w miejskich placówkach
Zadania ujęte w projekcie realizowane są przez pracowników:
 Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych UMP
 Domów Pomocy Społecznej
 Dziennych Domów Pomocy Społecznej
 Miejskiego Centrum Interwencji Kryzysowej

Grupa docelowa.
Projekt adresowany jest do poznańskich seniorów, w szczególności do osób przebywających na terenie miejskich placówek pomocy społecznej, osób zawodowo zaangażowanych w udzielanie usług opiekuńczych i pomocowych zatrudnionych w placówkach całodobowego i dziennego pobytu. Osób zagrożonych w sposób szczególny obecnością czynników ryzyka, związanych z używaniem alkoholu, środków uspakajających, leków nasennych lub innych substancji psychoaktywnych. Projekt sowim zakresem może również obejmować osoby z otoczenia seniorów, bliskich lub opiekunów, którzy mogą być narażeni na skutki zachowań ryzykownych, szkodliwych dla zdrowia lub zagrożonych przemocą.
W zakresie profilaktyki uniwersalnej oraz selektywnej jako kryteria służące do zaprojektowania przedsięwzięcia uwzględniono przede wszystkim potencjalne eksperymentowanie z alkoholem i lekami w celu uspokojenia się, nadużywanie alkoholu, by zapomnieć o problemach rodzinnych, wpływ osób z otoczenia na zachowanie uczestników, formy spędzanie czasu wolnego oraz reakcje na elementy szkodliwe i zabronione.

Cele projektu
Głównym celem projektu jest propagowanie aktywnego stylu życia, w tym promowanie zdrowego stylu oraz profilaktyka zdrowia i uzależnień. Celem projektu jest także promowanie świadomości konsekwencji niezdrowego stylu życia oraz nadużywania alkoholu/leków nasennych czy środków uspakajających.
Ideą projektu jest zwiększenie wśród seniorów zainteresowania sposobami blokowania chęci eksperymentowania z alkoholem, z lekami nasennymi czy środkami uspakajającymi poprzez wskazywanie alternatywnych sposobów na bodźce pozytywne np. aktywności dostosowane do możliwości i potencjału.. Zapewnione w ramach projektu uczestnictwo w warsztatach informacyjno-edukacyjnych ze specjalistą ds. uzależnień, specjalistą ds. przeciwdziałania przemocy, przedstawicielem Policji w Poznaniu, bezpłatne badania diagnostyczne wraz z konsultacjami ze specjalistami medycznymi mają na celu również aspekt zmniejszania nierówności społecznych i zdrowotnej wśród seniorów wynikających z kontekstu społeczno-ekonomicznego powiązanego z nadużywaniem alkoholu, środków uspakajających lub leków nasennych identyfikowanych przez WHO jako element mający niekorzystne oddziaływanie na proces socjalizacji społecznej.

Cele szczegółowe projektu:
1. Upowszechnianie wiedzy na temat konsekwencji spożywania alkoholu oraz zażywania, nadużywania leków nasennych, środków uspakajających i innych środków psychoaktywnych.
2. Kreowanie i wzmacnianie postaw prozdrowotnych u seniorów i kadr miejskich placówek
3. Dostarczanie wsparcia psychologicznego/psychiatrycznego oraz informacji na temat zagrożeń w sytuacji problematycznego spożywania alkoholu lub zażywania innych substancji psychoaktywnych, w tym leków nasennych czy też środków uspokajających.
Projekt przyjęty do realizacji na rok 2022 ma charakter pilotażowy, ale planowana jest jego kontynuacja w kolejnych latach.